Кожны год 10 кастрычніка адзначаецца Міжнародны дзень супраць смяротнага пакарання (World Day Against the Death Penalty). Гэта дата, калі грамадзян:кі, арганізацыі і актывіст:кі ўсяго свету звяртаюць увагу на праблему набыцця пакарання смерцю — практыкі, якая супярэчыць праву на жыццё, годнасць чалавека і фундаментальным правам чалавека.
Што вядома пра смяротнае пакаранне і дзе яно яшчэ дзейнічае
— Расце колькасць дзяржаў, якія адмянілі смяротнае пакаранне альбо прынамсі ў практыцы не выконваюць яго.
— Але ёсць краіны, якія ўсё яшчэ захоўваюць гэтае пакаранне ў законах і выконваюць яго. Беларусь — адзінкавая краіна ў Еўропе, дзе смяротнае пакаранне ўсё яшчэ застаецца юрыдычна магчымым і дзе рэальна выконваюцца пакаранні смерцю.
— Пакаранне смерцю працягвае прымяняцца ў шэрагу краін Азіі, Блізкага Усходу і часткова ў Афрыцы.
Чаму гэта супярэчлівая і небясьпечная практыка
- Непаведамленне аб памылках — калі чалавек асуджаны на смерць, няма шанцу «адкаціць» памылковую прыгавор: ён становіцца незваротным. Судовыя памылкі, недастатковая абарона, ціск — усё гэта фактары, якія робяць гэту практыку вельмі небясьпечнай для справядлівасці.
- Неахвота як сродак спалоху — часта аргументуюць, што пакаранне смерцю магчыма нібыта як сродак дэтэррусіі злачынстваў. Але даследаванні паказваюць, што краіны без смяротнага пакарання не абавязкова маюць большы ўзровень злачыннасці.
- Дысрысмінацыя і ўразлівыя групы — часта на «электычным крэслеі» апынаюцца людзі, якія маюць мала сродкаў, низкі ўзровень адукацыі, меньш доступу да адваката, людзі з маргіналізаваных груп. Смяротнае пакаранне паглыбляе няроўнасць.
Пытанне абароны правоў у кантэксце Беларусі
Для АБФ асабліва важна ўспрымаць, што Беларусь пакуль захоўвае смяротнае пакаранне ў сваіх юрыдычных нормах і прымяняе яго. Гэта азначае, што дыскусіі пра мараторыум, пра абсалютную адмену — не проста тэарэтычныя, а жыццёва неабходныя. Для тых, хто жыве з рэпрэсіямі, з несправядлівымі прысудаміі, адсутнасцю празрыстасці судаў — гэта пытанне справядлівасці, чалавечай годнасці, права на жыццё.
Што можа зрабіць АБФ і наша супольнасць
— Распавядаць пра прававыя і этычныя аспекты смяротнага пакарання — праз гурткі, сустрэчы, дыскусіі.
— Падтрымліваць актывіст:ак і праваабарончые арганізацыі, якія дэманструюць супраць пакарання смерцю.
— Распрацоўваць адукацыйныя праграмы ў межах АБФ, каб людзі зразумелі, як смяротнае пакаранне парушае правы чалавека і чаму мараторыум — важны крок.
— Падтрымліваць супольнасць асоб:ак, якія могуць быць закранутыя гэтым пакараннем — праз інфармацыю, псіхалагічную і прававую падтрымку.
Заключэнне
Смертная кара — адна з найбольш крайніх форм пакарання, якая забірае не толькі жыццё, але і любы шанец на справядлівасць, на выпраўленне памылак, на памяць. Міжнародны дзень супраць смяротнага пакарання — для АБФ нагода сказаць: жыццё і годнасць маюць быць непарушнымі. Мы верым, што супольнасць, адукацыя і асвета — гэта тое, што можа змяніць адносіны, законы і даць надзею тым, хто чакае справядлівасці.
Источник изображения заголовка записи сайт Freepik. Изображение носит иллюстрационный характер
